ကမၻာ႔ႏိုင္ငံေရးကို စိတ္ဝင္စားၾကတဲ႔ စာဖတ္သူေတြအတြက္ပါ။
အခန္း (၈) မိတ္ဆက္
အေနာက္တုိင္း တစ္ကမၻာလုံးဆုိင္ရာ အယူအဆ
ဒီမွာ အဓိကျပသနာ အျဖစ္ “အေနာက္တုိင္းက သူတုိ႔ ယဥ္ေက်းမႈတန္ဖုိးေတြ ကုိ မိတ္ဆက္ေပးေနတာ ျဖစ္ၿပီး ကမၻာ့အျမင္မွာေတာ့ ဒါဟာ ယဥ္ေက်းမႈ နယ္ ခ်ဲ႕ျခင္း ျဖစ္ေနတယ္” ဆုိတဲ့အခ်က္ကုိ ဟန္တင္တန္က ေထာက္ျပခဲ့ပါတယ္။ တစ္ကမၻာလုံးဆုိင္ရာ အယူဝါဒကုိ အေကာင္အထည္ေဖာ္ရာမွာလည္း အၿမီး အေမာက္ မထည့္မႈေတြက ရွိေနႏုိင္ျပန္တယ္။ အီရန္နဲ႔ အီရက္တုိ႔ကုိ စစ္လက္ နက္ ထိန္းခ်ဳပ္ေရး အေၾကာင္းေတြ ေျပာေနေပမဲ့ အစၥေရးနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ က်ေတာ့ အေနာက္ (အေမရိကန္) က ေရငုံႏႈတ္ပိတ္ ျဖစ္ေနျပန္ေရာ။ ေရ နံေပါတဲ့ ကူဝိတ္ကုိ စစ္ေရးအရ အကူအညီေတြ ေပးေပမဲ့ ဘာ သယံဇာတမွ မရွိတဲ့ ေဘာ့ဇနီးယား ကိစၥကုိ က်ျပန္ေတာ့ မျမင္ခ်င္ေယာင္ ေဆာင္ထား ရျပန္ေရာ။ ဒါမ်ိဳးေတြက ေရွာင္လႊဲလုိ႔ မရတဲ့ အခ်က္ေတြလုိ႔ ဟန္တင္တန္က မွတ္ခ်က္ေပးထားျပန္ပါတယ္။
ဒီအခန္းမွာ အေနာက္နဲ႔ ကမၻာရဲ႕ ဆက္ဆံေရး သုံးမ်ိဳးကုိ ခြဲျခားျပထားပါတယ္။
၁။ အေနာက္နဲ႔ စိန္ေခၚလာသူ တ႐ုတ္၊ အစၥလာမ္တုိ႔ၾကားက ဆက္ဆံေရး၊ (လုံးဝ မေခ်ာေမြ႔ႏုိင္ေလာက္)
၂။ အေနာက္နဲ႔ လက္တင္အေမရိက၊ အာဖရိကဆက္ဆံေရး (သိပ္ၿပီး မတင္း မာေလာက္)
၃။ အေနာက္နဲ႔ ေလယူရာယိမ္း စီဗီလုိက္ေဇးရွင္း ေခါင္းေဆာင္ေတြ ျဖစ္ၾကတဲ့ ႐ုရွား၊ ဂ်ပန္၊ အိႏၵိယတုိ႔ၾကားက ဆက္ဆံေရး (ေကာင္းလုိက္၊ မေကာင္းလုိက္။ အထက္ႏွစ္ခုၾကားမွာ ရွိေနမယ္)
အေနာက္တုိင္း တစ္ကမၻာလုံးဆုိင္ရာ အယူအဆနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အဓိက ျပသနာတက္ေနတဲ့အေၾကာင္းရင္း သုံးရပ္....
၁။ စစ္လက္နက္မ်ား ျပန္႔ပြားျခင္း
တ႐ုတ္၊ ဂ်ပန္စတဲ့ အေရွ႕အာရွႏုိင္ငံေတြဟာ စီးပြားေရးအင္အား ေတာင့္တင္း လာတာနဲ႔အမွ် စစ္အင္အားေတြလည္း တုိးျမွင့္လာၾကတယ္။ အစၥလာမ္ ကမၻာ ကလည္း သူတုိ႔ေနာက္ လုိက္လာမယ္။ စီးပြားေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ ေအာင္ျမင္သြားရင္ ႐ုရွားပါ ပါဝင္လာလိမ့္မယ္။
သမား႐ုိးက် စစ္အင္အားခ်င္း မယွည္ၿပိဳင္ႏုိင္တဲ့အခါ အႏုျမဴလက္နက္ရေအာင္ ႀကိဳးစားဖန္တီးလာတတ္ၾကတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အေနာက္တုိင္း သမား႐ုိးက် စစ္အင္အားကုိ စိန္ေခၚႏုိင္ဖုိ႔ တ႐ုတ္နဲ႔ အစၥလာမ္မစ္ ႏုိင္ငံေတြက အႏုျမဴ လက္ နက္ ပုိင္ဆုိင္ေအာင္ ပူးေပါင္းလုပ္ေဆာင္ေနၾကတယ္။
စစ္ေအးကာ စစ္လက္နက္ၿပိဳင္ဆုိင္မႈ (အေမရိကန္နဲ႔ ဆုိဗီယက္ျပည္ေထာင္စု) နဲ႔ ဒီေန႔ စစ္လက္နက္ ၿပိဳင္ဆုိင္မႈက ပုံစံကြဲေနတယ္။ စစ္ေအးကာလမွာ သူသာ ကုိယ္သာ ၿပိဳင္ဆုိင္မႈ ျဖစ္ၿပီး ဒီေန႔ၿပိဳင္ဆုိင္မႈက ပုိင္ဆုိင္ဖုိ႔ ႀကိဳးစားသူနဲ႔ သူတုိ႔ ႀကိဳးစားမႈ အထမေျမာက္ေအာင္ ဟန္႔တားသူရယ္လုိ႔ ျဖစ္ေနပါတယ္။
စစ္လက္နက္ ထိန္းခ်ဳပ္မႈနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ အေနာက္က “ကမၻာ့လုံၿခံဳေရးအတြက္”
လုိ႔ ေျပာေနခ်ိန္ အျခား စီဗီလုိက္ေဇးရွင္းေတြကလည္း
“အေနာက္က သူပဲ ဆက္ၿပီး ဗုိလ္က်ေနခ်င္လုိ႔” လုိ႔ သေဘာေပါက္ထားၾက တယ္။
ဥပမာ ေျမာက္ကုိရီးယား အႏုျမဴ ပုိင္ဆုိင္သြားမွာကုိ ေတာင္ကုိရီးယားက စိတ္မပူဘူး။ အေဝးႀကီးက အေမရိကန္ေတြက စုိးရိမ္စိတ္ပူေနတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ စစ္လက္နက္ ထိန္းခ်ဳပ္မႈနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အေနာက္နဲ႔ အျခား စီဗီလုိက္ေဇးရွင္းေတြၾကားမွာ ျပႆနာ ရွိေနတယ္။
၂။ လူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ ဒီမုိကေရစီ
၁၉၇၀ - ၁၉၈၀ - ခုႏွစ္ေတြအတြင္းမွာ ႏုိင္ငံေပါင္း (၃၀) ေက်ာ္ ဒီမုိကေရစီ ကုိ ေျပာင္းလဲက်င့္သုံးခဲ့ၾကတယ္။ ဒါေပမဲ့ အဲဒီႏုိင္ငံေတြဟာ ခရစ္ယန္ဘာသာ လႊမ္းမုိးတဲ့ ႏုိင္ငံေတြသာ ျဖစ္ေနတယ္လုိ႔ သူက ေထာက္ျပပါတယ္။ တစ္ခ်ိန္ထဲ မွာပဲ ခရစ္ယန္ မဟုတ္တဲ့ ႏုိင္ငံေတြရဲ႕ ဒီမုိကေရစီက ေရရွည္တည္တန္ ႔ႏုိင္ပါ့ မလား ဆုိတဲ့ ေမးခြန္းလည္း ခ်န္ထားခဲ့ပါတယ္။ ဒီေကာက္ခ်က္ကုိ ဆြဲဖုိ႔ဆုိရင္ အိႏၵိယနဲ႔ ဂ်ပန္ကုိေတာ့ ခြ်င္းခ်က္အေနနဲ႔ ထားမွ ရမယ့္သေဘာပါ။
ႏုိင္ငံအမ်ားစုက အဲသလုိ ဒီမုိကေရစီစနစ္ကုိ ေျပာင္းလဲက်င့္သုံးလာမႈေၾကာင့္ တစ္ကမၻာလုံး ဒီမုိကေရစီစနစ္ ထြန္းကားေတာ့မယ္ဆုိတဲ့ ယုံၾကည္မႈမ်ိဳး အေမ ရိကန္ ေခါင္းေဆာင္ေတြဆီ ေရာက္သြားခဲ့တယ္။ ယုံၾကည္ထားသလုိ ဒီမုိကေရစီ ထြန္းကားေရး အစီအမံေတြ ခ်မွတ္ၿပီး စည္း႐ုံးဆြဲေဆာင္မႈေတြ လည္း လုပ္ခဲ့ၾကတယ္။ ဒါေပမဲ့ သူတုိ႔ က်႐ႈံးခဲ့ပါတယ္။
စီးပြားေရး တုိးတက္လာမႈနဲ႔ ဒီမုိကေရစီ၊ လူ႔အခြင့္အေရး တုိးတက္လာမႈက ထပ္တူက်မေနဘူး။ ဒါ့ေၾကာင့္ ဗီယင္နာ အစည္းအေဝးမွာ အေနာက္ဟာ လုံးဝ ႐ႈံးနိမ့္သြားခဲ့ရတယ္။
ဒီမွာ စိတ္ဝင္စားစရာ ေကာင္းတာက “ဒီမုိကေရစီ ဝိေရာဓိ” ဆုိတဲ့ သီအုိရီပါ။
၁။ ရင္းႏွီးကြ်မ္းဝင္တဲ့ အာဏာရွင္
၂။ မရင္းႏွီး၊ အကြ်မ္းတဝင္ မရွိတဲ့ ဒီမုိကေရစီ ဆုိၿပီး ႏွစ္မ်ိဳး ကြဲသြားပါတယ္။
ဆုိလုိတာက ဒီမုိကေရစီ စနစ္ကုိ ေအာင္ေအာင္ျမင္ျမင္ က်င့္သုံးသြားႏုိင္ တဲ့ ႏုိင္ငံဟာ အေနာက္နဲ႔ ပုိနီးလာႏုိင္တယ္လုိ႔ အေနာက္က ယုံၾကည္ထားေပ မဲ့ တကယ္တမ္းမွာ အဲသလုိ ျဖစ္မလာဘဲ အဲဒီႏုိင္ငံေတြမွာ အမ်ိဳးသားေရး ဝါဒေတြ ပုိအားေကာင္းလာၿပီး အေနာက္နဲ႔ ပုိပုိ ေဝးသြားတတ္ပါတယ္။
ဒါကုိ "ဒီမုိကေရ ဝိေရာဓိ" လုိ႔ ေခၚပါတယ္။
၃။ လူဝင္မႈ ႀကီးၾကပ္ေရး
၁၈၂၁ နဲ႔ ၁၉၂၄ - ခုႏွစ္ေတြၾကားမွာ အေနာက္တုိင္းသားေတြ ကမၻာထဲ ျပန္႔ ဝင္သြားတာ (၅၅) သန္းေတာင္ ရွိခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ (၂၁) ရာစု ေရာက္ေတာ့ အျခားလူမ်ိဳးေတြက အေနာက္တုိင္းႏုိင္ငံေတြထဲ ျပန္ဝင္လာတယ္။ ဥေရာပမွာဆုိရင္ ဝင္ေရာက္လာသူေတြရဲ႕ သုံးပုံႏွစ္ပုံက မြတ္စလင္ ျဖစ္ေန တယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ဥေရာပႏုိင္ငံေတြမွာေတာင္ မြတ္စလင္ လူဦးေရကုိ ေၾကာက္ ရြံ႕လာၿပီး အမ်ိဳးသားေရးဝါဒေတြလည္း အားေကာင္းလာခဲ့တယ္။ ၁၉၉၀ - ခုႏွစ္ေတြေရာက္ေတာ့ ဥေရာပႏုိင္ငံတုိင္းဟာ လူဝင္မႈႀကီးၾကပ္ေရးနဲ႔ ပတ္ သက္လုိ႔ အၿပိဳင္အဆုိင္ ကန္႔သတ္လာခဲ့ၾကတယ္။
ဒီစုိးရိမ္စိတ္နဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ အေမရိကန္ေတြက ဥေရာပထက္ ေနာက္က် တယ္။ အေမရိကထဲက အမ်ားဆုံး ဝင္ေရာက္လာသူေတြက မကၠစီကန္ေ တြ ျဖစ္ေနၿပီး သူတုိ႔က ယဥ္ေက်းမႈ၊ ကုိးကြယ္မႈအားျဖင့္ အေမရိကန္ေတြနဲ႔ ဆင္ေနတယ္။ ေနာက္ၿပီး သူတုိ႔ေရာက္လာျခင္းက အေမရိကန္ စီးပြားေရးကုိ လည္း အေထာက္အကူ ျဖစ္ေစတယ္။
ဒါေပမဲ့ ေနာက္ပုိင္းမွာေတာ့ ျပႆနာတက္စရာ အေၾကာင္းေတြ ရွိလာျပန္တယ္။ ဒါေတြကေတာ့ ယဥ္ေက်းမႈ႔က ဆင္ေပမဲ့ ထပ္တူမက်ေတာ့ အုတ္ေရာေရာ၊ ေက်ာက္ေရာေရာ ျဖစ္လာျခင္း၊ ရာဇဝတ္မႈ ထူေျပာလာျခင္း၊ လုိက္(ဖ္)စတုိင္ေတြ ကြဲျပားလာျခင္း စတာေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေနာက္ေတာ့ အေမရိကန္ေတြကလည္း မကၠစီကန္ေတြကုိ မၾကည္ျဖဴႏုိင္ေတာ့ပါဘူး။
ဥေရာပတုိက္သားေတြက အသစ္ဝင္ေရာက္လာတဲ့ လူမ်ိဳးေတြနဲ႔ ေရာေရာေႏွာေႏွာ မေနတတ္ဘူး၊ အစုိးရေတြကလည္း ဒီကိစၥကုိ အထူးအေရးေပးၿပီး မလုပ္ေဆာင္ၾကဘူး။ ဒီေတာ့ ဥေရာပကုိ မြတ္စလင္ေတြ က လူမ်ိဳးေရး ပူပန္မႈေတြကုိ ေပးၿပီး အေမရိကန္ေတြကေတာ့ မကၠစီကန္ေတြေ ၾကာင့္ စိတ္ေသာက ေရာက္ေနၾကရတယ္။
အဲ့သလုိ သုိင္းသုိင္းဝုိင္းဝုိင္း ေဆြးေႏြးၿပီး အေမရိကန္နဲ႔ ကမၻာရဲ႕ ဆက္ဆံေရး သုံးမ်ိဳးကုိ ဟားဘတ္ပါေမာကၡက ခပ္တင္းတင္း တင္ျပေဆြးေႏြးထားပါတယ္။
က်ေနာ့္ရဲ႕ အမွာဟာ သူ႔အာေဘာ္ကုိ လုံးဝ မၿခံဳငုံမိႏိုင္ပါဘူး။
ဇင္ေဝေသာ္
Post a Comment