ဝါရွင္တန္ပုိ႔(စ္)ႏွင့္ ေထရဝါဒပုိ႔(စ္)

ဤသုေတသနစာတမ္း ထြက္လာၿပီးေနာက္ “သာသနာေတာ္ႀကီးေတာ့ ကြယ္ေတာ့မွာပဲ” ဟူေသာ နိမိတ္မရွိ၊ နမာမရွိ ေဝါဟာရကုိ သုံးစြဲရန္ အလြန္ခံတြင္းေတြ႔ေသာ ပုဂၢဳိလ္တုိ႔က ေရွးနည္းအတုိင္းပင္ “ဒီေန႔ေခတ္ ရဟန္းေတာ္ေတြ အပ္၊ အပ္ခ်ည္၊ ေရစစ္ေတြ မေဆာင္ေတာ့ဘူး။ သာသနာေတာ္ႀကီးေတာ့ ကြယ္ေတာ့မွာပဲ” ဟု ေျပာဆုိေနၾကေၾကာင္း သိရသည္။

ဆက္လက္ဖတ္ရွဳရန္ ေအာက္ပါလင့္ကို ႏွိပ္ပါ ။
Read more
သို႕ေသာ္ ေဖ့(စ္) ဘြတ္ အြန္လိုင္း သံုးသူတို႕သည္ အလြန္ အလုပ္မ်ားလ်က္ရွိေသာေၾကာင့္ လင့္ကိုႏွိပ္၍ ဖြင့္ၾကည့္ရန္ အခ်ိန္မရႏိုင္ပါက....

ဝါရွင္တန္ ပို႔စ္က ေနာက္ေတာက္ေတာက္ ေဆာင္းပါးတစ္ပုဒ္ ပါလာပါတယ္။
ဒိုင္ႏိုေဆာ၊ မ်ိဳးတုန္း ေပ်ာက္ကြယ္။ The Dinosaur. Extinct
မမ္မို႔သ္၊ မ်ိဳးတုန္း ေပ်ာက္ကြယ္။ The Mammoth.Extinct
ဒိုဒို ၊ မ်ိဳးတုန္း ေပ်ာက္ကြယ္။ The Dodo. Extinct
ေမာက္စ္။ မ်ိဳးတုန္း ေပ်ာက္ကြယ္ရန္ အႀကီး အက်ယ္ အႏၱရာယ္ ႐ိွ။ The mouse. Endangered.
အိုင္ပက္ ယဥ္ေက်းမႈ ပညာေရးေလာကမွာ ထြန္းကားလာတဲ႔ေနာက္ ၁၂ ေအာက္ အေမရိက ကေလးေတြဟာ ေမာက္စ္ကို မသုံးၾက႐ုံသာမက ဒါက ဘာလဲ လို႔ေတာင္ ေမးၾကပါသတဲ႔။

ပရိကၡရာ (၈) ပါး
၁။ သင္းပုိင္ (ေအာက္ခံသကၤန္း) = အေျခအေန ေကာင္းဆဲ။
၂။ ဧကသီ (အေပၚ႐ုံသကၤန္းႀကီး) = အေျခအေန ေကာင္းဆဲ။
၃။ ႏွစ္ထပ္သကၤန္းႀကီး = Endangered.
၄။ သပိတ္ = Endangered (except in Burma and Thailand)
၅။ သင္တုန္းဓား = Extinct
၆။ ခါးပန္းႀကိဳး = Endangered
၇။ အပ္၊ အပ္ခ်ည္ = Extinct
၈။ ေရစစ္ = Extinct
image source

၃။ ႏွစ္ထပ္သကၤန္းႀကီး
ႏွစ္ထပ္သကၤန္းႀကီးကား ေပ်ာက္ကြယ္ရန္ အလြန္နီးစပ္ေနၿပီဟု ပညာရွင္တုိ႔ သုံးသပ္ၾကသည္။ အဓိက အေၾကာင္းရင္းမွာ ႏွစ္ထပ္သကၤန္းႀကီးကို ခ်မ္းေအးေသာ ေနရာေဒသ၊ ရာသီဥတုတုိ႔၌ လႊမ္းၿခံဳႏုိင္ရန္ ဘုရားရွင္က မဟာက႐ုဏာေတာ္ျဖင့္ ေဘာ့နပ္(ခ္) ေပးေတာ္မူခဲ့ေသာ ထူထဲသကၤန္းႀကီး ျဖစ္ၿပီး ယခု ဂလုိဘယ္က ဝမ္းမားသသထက္ ဝမ္းမားလာေနရာ သိပ္မလုိအပ္ေတာ့သည့္ သေဘာမ်ား ရွိလာျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။

ထုိႏွစ္ထပ္သကၤန္းႀကီးကို အစားထုိးဖုိ႔ တာဆူေနၾကေသာ ပရိကၡရာမ်ားမွာ ထုိင္းႏုိင္ငံေျမာက္ပုိင္း၌ က်ည္ကာအတြင္းခံ (အံသကုိဋ္သဖြယ္) အကၤ်ီမ်ားႏွင့္ ရာသီဥတု ေအးခ်မ္းေသာ ႏုိင္ငံမ်ား၌ ပို၍ ကပ္ကပ္ရပ္ရပ္ (ခ်ပ္ခ်ပ္ရပ္ရပ္) ရွိေသာ အေႏြးထည္၊ ဆြယ္တာလက္ရွည္တုိ႔ ျဖစ္ၾကေလသည္။

ျမန္မာျပည္ ရဟန္းေတာ္မ်ားကမူ ပုိ၍ပုိ၍ ပူလာေသာ ရာသီဥတုေၾကာင့္ ႏွစ္ထပ္သကၤန္းႀကီးအစား “NO OIC” အမွတ္အသားပါေသာ ယပ္ေတာင္မ်ားကုိ အသုံးျပဳရန္ အႀကိတ္အနယ္ ညွိႏႈိင္းေနၾကသည္ဟု သိရသည္။

၄။ သပိတ္
ျမန္မာႏုိင္ငံႏွင့္ ထုိင္းႏုိင္ငံတုိ႔မွ လြဲလွ်င္ သပိတ္သည္လည္း ေပ်ာက္ကြယ္လုနီးပါး အႏၲရာယ္ႏွင့္ ႀကံဳေတြ႔ေနရသည္။ သီရိလကၤာရဟန္းေတာ္မ်ားကဆုိလွ်င္ သပိတ္အစားထုိး လြယ္အိတ္ႀကီးမ်ား သုံးစြဲလာၾကသည္မွာ ကာလအတန္ၾကာေပၿပီ။ ထုိလြယ္အိတ္ႀကီးမ်ားက ႀကီးလည္းႀကီး၊ ဆန္႔လည္း အလြန္ဆန္႔သည္ဟု သိရသည္။ ကမၻာသည္ ရြာျဖစ္လာခဲ့ၿပီး ထုိလြယ္အိတ္ ယဥ္ေက်းမႈက ျမန္မာရဟန္းေတာ္မ်ား ၾကားမွာလည္း ေရပန္းစားလ်က္ ရွိသည္။

ျမန္မာျပည္မွာပင္လွ်င္ စာသင္တုိက္ႀကီးမ်ား မရွိလွ်င္ သပိတ္ေပ်ာက္ကြယ္ျခင္း အႏၲရာယ္က အလြန္နီးကပ္လ်က္ ရွိသည္ဟု သုေတသီတုိ႔ မွတ္ခ်က္ျပဳၾကသည္။ မည္သုိ႔ျဖစ္ေစ (၂၁) ရာစု၌ ရွားပါး ပရိကၡာရာ ျဖစ္လာေသာ “သပိတ္” ကုိ ျမန္မာႏွင့္ ထုိင္းႏုိင္ငံတုိ႔တြင္ ေတြ႔ျမင္ရႏုိင္ပါေသးသည္။

၅။ သင္တုန္းဓား
မင္းတုန္းမင္း နတ္ရြာစံၿပီး ႏွစ္ေပါင္းတစ္ရာခန္႔တြင္ သင္တုန္းဓားမ်ားလည္း ေပ်ာက္ကြယ္ခဲ့ရသည္ဟု သမုိင္းသုေတသီတုိ႔က ဆုိသည္။ ယေန႔ေခတ္ သာမေဏမ်ားက သင္တုန္းဓားကုိ မသုံးၾက႐ုံသာမက သင္တုန္းဓားျဖင့္ ေခါင္းရိတ္ေပးမည္ဆုိလွ်င္ ထြက္ေျပးၾကသည္ဟု ဆုိ၏။ ဤမွာ “က်န္ေက်ာင္း” တ႐ုတ္ ဇာတ္ေမ်ာမ်ား၏ လႊမ္းမုိးမႈေၾကာင့္ ျဖစ္တန္ရာသည္ဟု ေကာက္ခ်က္ခ်ၾကသည္။

သင္တုန္းဓား တုန္းသြားေသာ္လည္း ေခါင္းကုိ မတုန္း၍ကား မရ။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ယေန႔ေခတ္၌ ဂ်ီလက္၊ တာဘုိစေသာ ပရိကၡရာမ်ားကုိ သင္တုန္းဓားအစားထုိး သယ္ေဆာင္လာၾကရေလသည္။

၆။ ခါးပန္းႀကိဳး
ငယ္စဥ္ကတည္းက ဝတ္ခဲ့ၾကေသာ ငယ္ျဖဴရဟန္းေတာ္မ်ားၾကားတြင္ ခါးပန္းႀကိဳး သုံးစြဲသူ ရဟန္းေတာ္ အလြန္နည္းပါးလာၿပီ ျဖစ္ေၾကာင္း သိရသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ခါးပန္းႀကိဳး ပရိကၡရာ ကြယ္ေပ်ာက္ရန္ အခ်က္ေပးသံကုိ ၾကားရသည္။ သင္းပုိင္ကုိ ကြ်မ္းက်င္စြာ ဝတ္တတ္ေသာ ငယ္ျဖဴရဟန္းေတာ္တုိ႔က ပြဲလမ္းသဘင္မ်ားမွလြဲ၍ ဤပရိကၡရာကုိ သိပ္ မသုံးစြဲၾကေတာ့။ အေၾကာင္းကား သင္းပုိင္ဝတ္ျခင္း၌ အိတ္စပတ္မ်ား ျဖစ္ေနၾကေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။

ေပ်ာက္ကြယ္ရန္ အႏၲရာယ္ရွိေနၿပီဟု ဆုိႏုိင္ေသာ္လည္း စုိးရိမ္စရာ အေနအထားေတာ့ မဟုတ္ေသးဟု သိရသညည္။

၇။ အပ္ႏွင့္ အပ္ခ်ည္
ဤပရိကၡရာကား လုံးဝ ေပ်ာက္ကြယ္ခဲ့ၿပီး ျဖစ္သည္။ အပ္ကုိ အပ္ႏွင့္တူေသာ (အပ္ထက္ အရြယ္ပမာဏႀကီးေသာ) အီလက္ထေရာနစ္ ေဘာပင္ေလးက ေနရာယူထားၿပီး အပ္ခ်ည္ေနရာကုိ တတ္ခ်င္းစခရိန္း (Touching screen) က ေနရာယူေနၿပီ ျဖစ္သည္။

ခ်ဳပ္႐ုိးခုိင္မာေသာ သကၤန္းမ်ား ေပၚလာသည့္ေနာက္ အပ္ႏွင့္  အပ္ခ်ည္ကုိ သယ္ယူေနစရာ မလုိေတာ့ေသာေၾကာင့္ အပ္ႏွင့္ အပ္ခ်ည္ပရိကၡရာအစား အိုင္းပတ္မ်ားကုိသာ အစားထုိး သယ္ေဆာင္ၾကေတာ့သည္။ ထုိပစၥည္းမ်ား ပါျခင္းျဖင့္ မိမိဘယ္မွာ ေရာက္ေနသည္၊ ေရာက္ဖူးသည္၊ ေရာက္ခဲ့သည္၊ သာသနာေရးကိစၥ ဘာေတြ လုပ္ေနသည္စေသာ အင္ဖုိတုိ႔ကုိ မိနစ္ႏွင့္အမွ် ဒကာ၊ ဒကာမတုိ႔ကုိ အသိေပးႏုိင္ၾကသည္။ သာဓုေခၚႏုိင္ၾကသည္။

၈။ ေရစစ္
ဤပရိကၡရာလည္း ကြယ္ေပ်ာက္ခဲ့ၿပီး ျဖစ္သည္။ ေရသန္႔ဗူးမ်ား ေပၚေပါက္လာသည့္ေနာက္ ထုိဗူးမ်ားထဲတြင္ ပါဝင္ေသာ ေရက သန္႔သည္ျဖစ္ေစ၊ မသန္႔သည္ျဖစ္ေစ ေရစစ္ျဖင့္စစ္ၿပီး သုံးေဆာင္ရန္ မလုိအပ္ေတာ့ေပ။

မလုိအပ္ေသာ ေရစစ္ကို သယ္မည့္အစား လုိအပ္ေသာ နိမ္းကတ္မ်ားကုိသာ သယ္ေဆာင္ တတ္ၾကေတာ့သည္။

စာၾကြင္း (၁)
ဤမွတ္တမ္းကို “ပရိကၡရာရွစ္ပါး ေစာင့္ေရွာက္သယ္ေဆာင္ေရးအဖြဲ႔” ထံမွ ရယူခဲ့ပါသည္။ ထုိအဖြဲ႔၌ အမွန္တကယ္ သာသနာ့တာဝန္ ထမ္းေဆာင္ေနၾကေသာ ျပည္တြင္း၊ ျပည္ပ ရဟန္းေတာ္တစ္ပါးမွ မပါ၊ပရိကၡရာရွစ္ပါးတြင္ ေရစစ္ဟုေခၚေသာ္လည္း ေရစစ္မရေသာ ဒန္ခြက္၊ ပလပ္စတစ္ ေခါင္းရိတ္ဓား ( ဆံပင္မဆိုထားႏွင္႔ ၾကက္ဥျပဳတ္ကိုပင္ ခြဲ၍မရေသာ ) တို႔ကို ေရာင္းခ်တတ္ေသာ သကၤန္းဆိုင္ အခ်ိဳ႕ႏွင္႔ လူပုဂၢိဳလ္မ်ား စုေပါင္းထားေသာ အဖြဲ႔ျဖစ္သည္ ဟု  သိရသည္။ ထုိအဖြဲ႔ဝင္ျဖစ္ရန္ လုိအပ္ခ်က္သည္ …
၁။ ဂလိုဘယ္လ္ေဒသႏၱရဗဟုသုတမရွိေသးသူ ျဖစ္ရမည္
၂။ လူပုဂၢဳိလ္ပင္ျဖစ္ေစ ရဟန္းဝိနည္းကို တတ္ေယာင္ကား လုပ္တတ္ရမည္ … တုိ႔ ျဖစ္ေလသည္။

စာၾကြင္း (၂)
ဤသုေတသနစာတမ္း ထြက္လာၿပီးေနာက္ “သာသနာေတာ္ႀကီးေတာ့ ကြယ္ေတာ့မွာပဲ” ဟူေသာ နိမိတ္မရွိ၊ နမမရွိ ေဝါဟာရကုိ သုံးစြဲရန္ အလြန္ခံတြင္းေတြ႔ေသာ ပုဂၢဳိလ္တုိ႔က ေရွးနည္းအတုိင္းပင္ “ဒီေန႔ေခတ္ ရဟန္းေတာ္ေတြ အပ္၊ အပ္ခ်ည္၊ ေရစစ္ေတြ မေဆာင္ေတာ့ဘူး။ သာသနာေတာ္ႀကီးေတာ့ ကြယ္ေတာ့မွာပဲ” ဟု ေျပာဆုိေနၾကေၾကာင္း သိရသည္။

တခ်ိန္တည္းမွာပင္ ျပည္တြင္း၊ ျပည္ပ သာသနာျပဳေနၾကေသာ ရဟန္းေတာ္မ်ားကလည္း " နိမိတ္မရွိေသာ စကားကုိ အလြန္ေျပာတတ္ေသာ ပါးစပ္တုိ႔ ျဖစ္ၾကသည္။  ေရစစ္မေဆာင္သျဖင့္ ေရစစ္သာ ကြယ္မည္၊ ဘယ္ကလာ သာသနာကြယ္ရမည္နည္း။ သာသနာမေဆာင္မွ သာသနာကြယ္မည္။ သာသနာေဆာင္ေနသေရြ႕ အပ္ႏွင့္ အပ္ခ်ည္မေဆာင္လည္း သာသနာ မကြယ္ႏုိင္” သဘာဝက်ေသာ စကားတုိ႔ျဖင့္ တရားခ်ျပတတ္ၾကသည္ဟု သိရသည္။

မည္သုိ႔ဆုိေစ “သာသနာ ကြယ္လိမ့္မည္” ဟု ေျပာရန္ အလြန္စိတ္အား ထက္သန္ၾကေသာ လူပုဂၢဳိလ္တခ်ိဳ႕ကမူ တစ္သက္လုံးက ေျပာလာတာ၊ အခုမွေတာ့ မရပ္ႏုိင္၊ ဟုတ္ဟုတ္၊ မဟုတ္ဟုတ္ ေျပာေတာ့ ေျပာရေပမည္ဟု ေခ်ပၾကသည္။

စာၾကြင္း (၃)
သီရိလကၤာ၌ သပိတ္မ်ား မသုံးၾကေတာ့သျဖင့္ အစုိးရကုိ မေက်နပ္က သပိတ္ေမွာက္စရာ မရွိေတာ့။ ေမွာက္မယ္ေမွာက္ လြယ္အိပ္ကုိသာ ေမွာက္ရမည္။ လြယ္အိပ္ကလည္း ေမွာက္ရန္ရေသာ ပစၥည္းမဟုတ္၊ ထုိ႔ေၾကာင့္ သပိတ္ကုိ မသုံးရင္သာေန၊ ေက်ာင္းမွာေတာ့ ေဆာင္ထားသင့္သည္ဟု အဆုိျပဳသူ ရဟန္းေတာ္မ်ား ရွိၾကသည္။

ထုိင္း၊ အထူးသျဖင့္ ျမန္မာရဟန္းေတာ္မ်ားကမူ သပိတ္မ်ား ရွိသျဖင့္ အစုိးရက သာသနာႏွင့္ မေလ်ာ္ေသာ ဥပေဒမ်ား က်င့္သုံးလွ်င္ သပိတ္ေမွာက္ရန္ အခက္အခဲ မရွိၾကေပ။ ေမွာက္လည္း ေမွာက္ေတာ္ မူၾက၏။ ထုိသပိတ္ေမွာက္မႈ႔ေၾကာင့္ သီလ၊ သမာဓိ၊ ပညာႏွင့္ ျပည့္စုံေတာ္မူၾကေသာ ဆရာေတာ္အခ်ိဳ႕ပင္ ေထာင္သြင္း၊ အက်ဥ္းခ်ျခင္း ခံေတာ္မူၾကရသည္ဟု ဝမ္းနည္းဖြယ္ သတင္းၾကားသိရသည္။

သပိတ္ေမွာက္ျခင္းကုိ ပါဠိလုိ ပတၱနိကၠဳဇၨနဟု ေခၚေၾကာင္း သိရသည္။
(ေထရဝါဒပုိ႔ (စ္)၊  ၁၃၇၄ ခုႏွစ္ ၊ သီတင္းကၽြတ္လဆန္း ၅ ရက္၊ စေနေန႕)

သီဟနာဒ